Op een mooie zomeravond in het jaar 1944, toen veel burgers genoten van een mooie rustige avond in Purmerend en de zon langzaam achter de horizon zakte, voltrok zich een tragedie die de stilte van de stad doorbrak. De heer Johannes Kolijn, een 56-jarige belastingambtenaar en een gerespecteerd lid van de Purmerendse gemeenschap, werd het slachtoffer van een brute moordaanslag. Deze gebeurtenis maakte deel uit van de beruchte Silbertanne-moorden, een reeks wraakacties door Nederlandse SS’ers als vergelding voor verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op dezelfde dag dat boer Ubbels in de nabijgelegen Beemster werd doodgeschoten, stopte een personenauto met vier inzittenden voor de woning van de heer Kolijn aan het Venediën 9. Sander Borgers en Hendrik Kromhout, beiden Germaanse SS’ers, belden aan bij de familie Kolijn. De deur werd geopend door de 15-jarige dochter des huizes. De mannen vroegen haar of haar vader thuis was. Toen Kolijn naar de voordeur kwam, trokken de twee plotseling hun vuurwapens en openden het vuur. Kolijn werd zwaar gewond achtergelaten en stierf later die nacht aan zijn verwondingen.

Wie Was de Heer Kolijn?

Johannes Kolijn was meer dan alleen een belastingambtenaar. Hij was een man van principes en speelde een actieve rol in de Purmerendse gemeenschap. Hij diende in het bestuur van de commissie voor het lagere onderwijs en zette zich in voor de strijd tegen schoolverzuim.

Daarnaast was hij een fervent visser, zoals blijkt uit een hartverwarmende anekdote uit de Provinciale Noordhollandse Courant van 10 juni 1943.

In dit krantenartikel wordt beschreven hoe enkele grapjassen Kolijns hengel, door middel van een touwtje, het water introkken terwijl hij aan het vissen was. Kolijn dacht even dat hij een enorme vis aan de haak had geslagen. Een jaar later herstelde hij zijn eer door een indrukwekkende snoek van 90 cm en 11 pond te vangen. Volgens het artikel werd er zelfs een foto van gemaakt, maar helaas heb ik die niet kunnen vinden.

Kolijn stond bekend om zijn standvastige karakter, iets wat hem uiteindelijk ook fataal werd. Zijn kleinzoon las in 2016 tijdens de 4 mei-herdenking een passage voor waarin stond: “Mijn opa is niet vermoord om wat hij deed, maar om wat hij dacht.” Deze woorden weerspiegelen het lot van vele slachtoffers van de Silbertanne-moorden: gewone burgers die het slachtoffer werden van hun overtuigingen of veronderstelde standpunten.

De Silbertanne-moorden

De moord op Kolijn was een van de 56 Silbertanne-moorden, uitgevoerd door Nederlandse SS’ers onder leiding van Heinrich Himmler. Deze wraakacties waren gericht op verzetsmensen of burgers die verdacht werden van anti-Duitse sympathieën. De Silbertanne-moorden, genoemd naar de naam van de actie (Silbertanne betekent zilverspar), waren bedoeld om angst en wantrouwen te zaaien onder de bevolking. Lokale NSB’ers en Duitsgezinden gaven vaak namen door van mensen die zij als vijanden beschouwden, zoals in het geval van Kolijn.

Kolijn bezocht regelmatig cafés in Purmerend voor zijn werk, waaronder het café van Symon Bakker aan de Koemarkt. Symon en zijn vrouw waren beide lid van de NSB en wisten dat Kolijn anti-Duits was. Dit, zo bleek later, was de enige reden waarom zijn naam op de dodenlijst belandde. Tijdens hun proces bij het Bijzonder Gerechtshof toonde Symon Bakker geen spijt en bevestigde hij dat de reden voor de moord was dat Kolijn hen niet langer groette.

Nasleep

Het leed van de familie Kolijn eindigde niet met de dood van Johannes. De moordenaars, Borgers en Kromhout, werden weliswaar opgepakt en gevangen gezet in de Koepelgevangenis in Breda, maar wisten te ontsnappen. Ze vluchtten naar Duitsland, waar ze zonder consequenties verder konden leven. Voor de nabestaanden van Kolijn was dit een blijvende bron van pijn en onrecht.

De moord op Johannes Kolijn is een tragisch voorbeeld van hoe de oorlog diep ingreep in het leven van gewone burgers, en hoe politieke overtuigingen in die tijd levensbedreigend konden zijn. Zijn verhaal blijft een herinnering aan de offers die velen brachten in hun verzet tegen onderdrukking.

Graf D4

In dit graf liggen Johannes Kolijn geboren 12-01-1888 te Wijk en Aalburg en overleden op 5-8-1944, samen met zijn vrouw Jacoba Hendrica Koeleman geboren 20-11-1895 overleden 26-3-1959. Ze zijn getrouwd op 28-4-1921. In dit huwelijk zijn 4 kinderen geboren: Johannes, Jacobus, Wilhelmina en Petronella.

Dit graf is geadopteerd!

Wilt u ons steunen en een graf adopteren? Dit graf is al door iemand geadopteerd, maar er zijn nog vele andere graven beschikbaar. Kijk voor meer informatie op de website bij graf adopteren of  vraag het aan één van de vrijwilligers (Ellen, Paula of René). Door een graf te adopteren, helpt u mee om de herinnering aan mensen zoals Johannes Kolijn levend te houden en hun verhalen door te geven aan toekomstige generaties.